NVAO heeft al midden 2014 het woord 'eindwerken' geïntroduceerd. Inmiddels is de term ook vastgelegd in de 'NAVO Beoordelingskaders Accreditatiestelsel' (19 december 2014) en in de 'NVAO Richtlijn beoordeling eindwerken tijdens visitaties' (18 februari 2015).
Het gebruik van de term 'eindwerk' is een mooie en verstandige benadering die duidelijkheid schept over wat wel en niet onder de nieuwe standaard 4 valt. Zeker is nu dat alle opleidingen zelf het gedifferentieerde geheel aan eindwerken kunnen en moeten benoemen, aan de hand waarvan ze vaststellen of een student alle beoogde eindkwalificaties heeft bereikt. Er zijn meer soorten eindwerken dan alleen afstudeerscripties, zoals tentamens, stages zegt NVAO.
Een en ander neemt niet weg dat de 'NVAO Richtlijn' betekent dat de HBO visitatiepanels een sterke focus zullen blijven houden op het praktijkonderzoeksniveau van afgestudeerden. In ieder geval wordt daar gesproken over het (her)beoordelen van eindwerken aan de hand van beoordelingscriteria van de opleiding of, indien deze niet voldoen, eigen beoordelingscriteria van het panel. Volgens mij wordt in de Richtlijn vooral aan het (her)beoordelen van afstudeerscripties gedacht. Afstudeerscripties zonder praktijkonderzoek (of met gering praktijkonderzoek) blijven een risico voor accreditatiewaardigheid van HBO-opleidingen.
Ik ben nieuwsgierig wat er gaat gebeuren als een kunstacademie besluit de beeldende werken van de examenexpositie als enige eindwerken te definiëren. Dat lijkt mij een legitieme insteek. Het praktijkonderzoek kan in dergelijke visie goed worden begrepen als het artistiek onderzoek dat nodig was om de beeldende eindwerken te maken. Er zijn echter maar weinig kunstenaars die dergelijk artistiek onderzoek willen rapporteren, maar een professional zal ongetwijfeld zeggen dat de kwaliteit van het artistieke onderzoek blijkt uit de kwaliteit van het werk. Ik ben benieuwd hoe panels hiermee om zullen gaan, want de 'NVAO Richtlijn beoordeling eindwerken' zegt dat het panel zich vooraf een oordeel moet vormen aan de hand van toegezonden eindwerken. Hoe moet het met de dansacademie? Of met de toneelacademie? Zoals gezegd, mijn indruk is dat in de richtlijn vooral gedacht is aan de afstudeerscripties en aan het beoordelen van het praktijkonderzoeksniveau.