The Next Economy

Datum: 19-10-2016

Het thema van de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam (IABR 2016) was the next economy. Als je de biënnale gemist hebt, lees de informatieve catalogus onder redactie van George Burgmans, Jolanda van Dinteren en Maarten Hajer. De Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam wil meer dan een expositie zijn. De IABR initieert en toont projecten die worden gekarakteriseerd door hun praktische uitwerking. Naast de expositie in Fenixloods II in Rotterdam (een leefomgeving die uitdrukking is van die volgende economie) was er veel thematisch debat en werd er ruim aandacht besteed aan uitleg en scholing.

IABR 2016 voerde een aanstekelijk verkennend debat over de stedenbouwkundige betekenis van de economie van de toekomst. Er werd een vijftigtal internationale projecten getoond, grotendeels praktisch, deels hypothetisch. Al deze projecten hadden iets met die economie van de toekomst van doen. Tezamen creëerden ze een rijk geschakeerd beeld van - en een gevoel van urgentie voor die volgende economie. De IABR 2016 straalde optimisme voor- en vertrouwen in de toekomst uit.

Wat zijn de vingerwijzingen die op de IABR zichtbaar werden over de nieuwe economie in relatie tot stedenbouwkundige vraagstukken? Ik trek enkele generaliserende conclusies uit de projecten die ik heb gezien. In de toekomstige stedelijke leefomgeving zijn werken en wonen waar mogelijk meer verbonden, minder rigide gescheiden (die nieuwe stad is geen tuinstad meer). In de stad van de toekomst is ook het leren verbonden met het wonen en werken. Er werd een interessant gedachte-experiment getoond over de ROC van de toekomst in Amsterdam. Die ROC zou niet langer zijn gehuisvest in een apart gebouw maar is versnipperd gehuisvest over de stad, verbonden aan de leefomgeving of werkomgeving waar ze voor opleidt. De toekomstige ROC werd letterlijk getoond als een aan verschillende bedrijfsgebouwen verbonden extensie. Daarmee is niet gezegd dat die bedrijven ook het onderwijs verzorgen, maar wel dat dat verbinding beroepsonderwijs en werken onlosmakelijk is. Deze verbinding verrijkt de economie én het leren. Deze gedachte zelf is niet nieuw, er zijn verschillende voorbeelden van deze verbinding in Nederland (zoals het onderzoekslaboratorium van Zuyd Hogeschool op Brightland-Chemelot), maar wel nieuw was de consequente wijze waarop de gedachte stedenbouwkundig vorm kreeg. Enkele andere karakteriseringen van de volgende economie zijn: bedrijfsomgevingen zijn flexibel en faciliteren verbindingen tussen (kleine) bedrijven, samenwerken heeft meer economische betekenis dan concurreren, aandacht voor ambachtelijk vakmanschap (maken), originele en aantrekkelijke herbestemming van leegstaande kantoorpanden, aandacht voor duurzaamheidsvraagstukken in relatie tot armoedevraagstukken, aandacht voor sociale inzet van nieuwe media.

IABR toonde een toekomstige economie waarin de menselijke maat meer betekenis moet krijgen dan in de huidige economie. Ik duidde deze gedachte als volgt. De huidige economie wordt gekarakteriseerd door haar gerichtheid op financiële winst en aandeelhouderswaarde ten koste van duurzaamheidsvragen en productkwaliteit. De huidige economie is een verkoopgedreven economie gericht op het permanent schreeuwerig en manipulerend bestoken van mensen tot aankoop van dingen.  De huidige economie is gericht op het verzamelen van big data t.b.v. verdere manipulatie van koopgedrag van mensen. Dat wordt maatwerk genoemd. In de huidige economie vinden mensen het normaal dat ze via allerhande media eenzijdige romantische informatie over een product krijgen - we kunnen ook zeggen vinden mensen het normaal dat ze permanent schreeuwerig belogen worden om ze te verleiden tot kopen. Mensen vinden het tevens vanzelfsprekend dat multinationale bedrijven hun productie vestigen in wat zij noemen lage lonenlanden. Arbeid en productie zijn kennelijk iets smerigs die het beste goedkoop in China, Taiwan of Bangladesh onder erbarmelijke omstandigheden en tegen een idioot laag loon kunnen worden gedaan. Dat heet in de huidige economie: economisch verstandig. Samenleven wordt in de huidige economy eerder beschouwd als een noodzakelijk te manipuleren omgeving t.b.v. meer winst dan als een authentieke omgeving waar mensen met elkaar iets willen opbouwen. In de huidige economie wordt de Amsterdams stedelijke binnenstad bijvoorbeeld beschouwd als een te vermarkten product aan toeristen. De authentieke stedelijke samenleving lijkt daarbij eerder een hinderpaal voor het vestigen van moneydriven hotelketens dan als leef- en werkomgeving. Bedrijvigheid in de binnenstad van Amsterdam wordt gereduceerd tot ijswinkel en kaaswinkel. Toeristen eten in restaurants dus wat is het nut van een groenteboer en bakker in de wijk? In de huidige economie worden kansrijke samenlevingsmogelijkheden opgeofferd aan die economie zelf die mensen uiteindelijk onthutst en beroofd achterlaat.

IABR 2016 toonde verkennende projecten waarin het sociale, het duurzame, het ontwikkelingsgerichte, het bouwkundige en het economische voor alle lagen van de bevolking werden verbonden.   

Keer terug naar nieuwsoverzicht
ajax loader