Een fascinerende discussie aan de Universiteit van
Amsterdam. Natuurlijk lastig te volgen voor een buitenstaander, maar de vraag
of het mogelijk is een kleine opleiding vreemde talen in een brede bachelor aan
te bieden lijkt mij een faire vraag. Ik denk eerlijk gezegd wel dat het kan.
Zeker is dat een opleiding massa moet hebben om een
aantrekkelijk leerklimaat te bieden. Als er niet genoeg docenten en studenten zijn, is er geen leergemeenschap en is er te weinig wederzijds debat. Elke dag
dezelfde docent voor die ene student, leren in werkgroepen van 2 studenten, dragen slecht bij aan een rijke academische leeromgeving waar het debat
overheerst en mensen worden uitgedaagde competente rebellen te zijn. Allen al om die reden is het wenselijk na te denken over het minimale aantal studenten van een opleiding.
Een mogelijkheid voor kleine talenopleidingen is,
uitgaande van gedreven studenten die bereid zijn te reizen, dat ze slechts op één
of enkele plaatsen in Nederland worden aangeboden met het oog op voldoende massa creëren. Wat ook
kan, is ze verplaatsen naar enkele centra in Europa. Waarom zouden Nederlanders alleen
Italiaans in Nederland kunnen leren? Goethe leerde beter Italiaans op zijn
Italiaanse reis dan in Weimar. Italianen leren beter Nederlands in Amsterdam
dan in Rome, vermoed ik.
Als we dat niet willen,
moet er op een andere manier massa worden gecreërd. De grondvraag is daarbij of een specifieke talenopleiding
zinvol kan opgaan in een brede bachelor vreemde talen? Ik denk het wel en
het is spannend de grenzen van die brede bachelor te bepalen. Is een brede bachelor
Europese talen mogelijk? Of zijn de verschillen te groot en moeten bijvoorbeeld Noord-Europese, Zuid-Europese, Oost-Europese en West-Europese talen worden onderscheiden, al naar gelang hun inhoudelijke verwantschap?
Een volgende vraag is
dan hoe een brede bachelor zo kan worden ingericht dat én de winst van de
integrale benadering wordt gepakt én tegelijk verdieping op het specialisme wordt
bereikt? Want als inhouden erop achteruit gaan, hebben we nog niks. Wat zeker niet moet
gebeuren, is zo'n brede bachelor volstoppen met te algemene weetjes want dat
leidt tot verschraling. Dus niet een generieke benadering, maar een integrale benadering. Om de winst qua
leerklimaat te pakken, moeten studenten in werkgroepen van een zekere omvang kunnen werken/onderwijs ontvangen op
integrale gebieden (academische vaardigheden, onderzoek, cultuurwetenschap,
algemene taalwetenschap, taalkunde etc.), liefst zo dat het taalgebied toch tot
uitdrukking kan komen. Wellicht kunnen ook taalspecifieke onderdelen voor
verschillende taalgebieden in één learning community aan de orde worden gesteld? Een opleiding dient te analyseren hoeveel EC van de huidige 180 EC van de bachelorfases specifiek
is en wat al integraal van karakter is. Een opleiding kan ook samenwerking zoeken via
ICT met gelijke opleidingen in andere landen.
Kortom, de verkenning naar dergelijke brede bachelors moet primair in de sfeer van de inhoudelijke meerwaarde
worden gevoerd. En als het inhoudelijk niet kan, niet doen en dan de kleine
taalopleidingen ofwel in Nederland centraliseren of verplaatsen naar het land
van herkomst. Nogmaals, het kernprobleem van een opleiding met slechts enkele studenten is dat het leerklimaat voor die enkele studenten te schraal is - want er
is geen leergemeenschap maar slechts een enkel los lerend individu.